Zrównoważone budownictwo stało się nieodłączną częścią przestrzeni miejskiej. To wyraz rosnącej świadomości inwestorów oraz wzrastających wymagań i poczucia odpowiedzialności najemców. Jednak ważne jest, aby pamiętać, że nawet najbardziej zrównoważony budynek czy wnętrze nie spełnią w pełni swojego zadania, jeśli użytkownicy nie zmienią swoich nawyków na bardziej ekologiczne.

Często pojęcie „zrównoważony” kojarzy się z cechami umożliwiającymi niskoemisyjne lub energooszczędne użytkowanie budynku, takimi jak zastosowanie odpowiednich materiałów i technologii oszczędzających zasoby np. wody czy energii. Efektywność energetyczna w zrównoważonych budynkach jest więc kluczowym elementem. Dzięki zastosowaniu zaawansowanych technologii i strategii oszczędzania energii, takich jak izolacja termiczna, energooszczędne oświetlenie i systemy zarządzania energią, można znacznie zredukować zużycie energii. Nie można zapomnieć również o fakcie, że efektywność energetyczna w zrównoważonych budynkach jest jeszcze bardziej wzmocniona dzięki wykorzystaniu energetyki obywatelskiej.

Energetyka obywatelska, czyli wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii przez jednostki lub społeczności, może przynieść wiele korzyści dla użytkowników i społeczeństwa. Przejście na odnawialne źródła energii przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, minimalizuje emisję gazów cieplarnianych i ogranicza negatywny wpływ na środowisko. Energia słoneczna, wiatrowa, geotermalna czy biomasa umożliwiają uniezależnienie się od tradycyjnych dostawców energii, co przekłada się na stabilność cen energii i jej dostępność w przypadku awarii czy braku dostaw. Energetyka obywatelska przyczynia się również do rozwoju lokalnej gospodarki. Inwestycje w projekty energetyki obywatelskiej tworzą nowe miejsca pracy, zarówno podczas budowy infrastruktury, jak i w utrzymaniu i obsłudze systemów odnawialnych źródeł energii. Dodatkowo, lokalne inwestycje wzmacniają społeczność, budują więzi i przyczyniają się do rozwoju lokalnych przedsiębiorstw. Jednak aby osiągnąć pełne korzyści z energetyki obywatelskiej, niezbędne jest zmienienie nawyków i zachowań użytkowników. Właściwe wykorzystanie energii odnawialnej w codziennym życiu, takie jak oszczędzanie energii, świadome korzystanie z zasobów czy wybór ekologicznych środków transportu, jest kluczowe.

Ponieważ sektor budowlany jest odpowiedzialny za blisko 40% światowego zużycia energii i związane z tym gazy cieplarniane[1], będzie on odgrywał znaczącą rolę w poszukiwaniu rozwiązań. Cele na lata 2030 i 2050 są niezbędne do walki ze zmianami klimatu, ale przed nami jeszcze długa droga. Aby osiągnąć cel, jakim jest osiągnięcie do 2050 roku 100% budynków o zerowej emisji dwutlenku węgla netto musi nastąpić szybkie tempo zmian. W szczególności musimy dopilnować, aby każdy nowy budynek stawał się budynkiem o zerowej emisji netto, ponieważ każdy, który nie został zbudowany zgodnie z tymi standardami dzisiaj, będzie musiał być modernizowany jutro.

Międzynarodowa Agencja Energii (IEA) szacuje, że obecne światowe zasoby budynków wynoszą 223 mld metrów kwadratowych[2] i będą one wzrastać średnio o 5,5 mld metrów kwadratowych rocznie, co oznacza w 2050 r. około 415 mld metrów kwadratowych. Jeśli więc uda nam się zmienić sposób, w jaki budujemy dzisiaj, nasze zadanie w przyszłości stanie się łatwiejsze – a korzyści pojawią się szybciej. Począwszy od 2030 r. wszystkie nowe budynki w Polsce muszą być budowane zgodnie z normami zerowej emisji dwutlenku węgla netto. W przypadku istniejących budynków musimy zapewnić, by każda modernizacja prowadziła do powstania budynku o zerowej emisji dwutlenku węgla netto. Musimy również przyspieszyć tempo renowacji, aby zagwarantować, że 100% wszystkich istniejących budynków zostanie odnowionych zgodnie z normami zerowej emisji do 2050 roku[3]. Ważne staje się także monitorowanie wskaźników tak zwanej „głębokiej renowacji energetycznej”. Mówią one nam, jaka część całkowitych zasobów budowlanych poddawana jest modernizacji każdego roku. Obecnie wskaźniki renowacji wynoszą zazwyczaj 1% lub mniej istniejących zasobów budowlanych rocznie. Aby osiągnąć cel 100 % bezemisyjności do 2050 r., wskaźniki renowacji muszą wzrosnąć do 3 % rocznie[4].

Prosumenci, czyli osoby lub organizacje, które zarówno produkują, jak i konsumują energię, wciąż napotykają na wiele wyzwań. Jednak rozwój technologii i coraz bardziej przyjazne ramy polityczne Unii Europejskiej (UE) stwarzają im nowe możliwości.

Koszty są jednym z głównych wyzwań dla prosumentów. Inwestycje w instalacje odnawialne, takie jak panele słoneczne czy turbiny wiatrowe, mogą być kosztowne. Jednak rozwój technologiczny przyczynił się do obniżenia cen urządzeń i systemów energii odnawialnej, co czyni je bardziej dostępnymi dla szerokiej grupy odbiorców.

Bariery regulacyjne również stanowią wyzwanie. Niektóre kraje mają jeszcze niewystarczające ramy prawne i regulacje dotyczące produkcji i dystrybucji energii odnawialnej. Jednak Unia Europejska wprowadza coraz bardziej przychylne polityki wobec prosumentów, które zachęcają do samodzielnej produkcji energii. Jedną z inicjatyw jest program REPower EU, a także inicjatywa Solar Rooftop, która przewiduje stopniowe wprowadzanie prawnego obowiązku instalowania paneli słonecznych w nowych budynkach publicznych i handlowych oraz w nowych budynkach mieszkalnych[5].

Abstract
Impact of sustainablebuildings on the development of civicenergy in Poland
Sustainablebuildingshaveanimportantimpact on shaping the civicenergy mix in Poland. Low-energybuildingsusingrenewableenergysources, such as photovoltaicpanelsorsolarcollectors, cancontribute to increasing the share of renewableenergy in the country'soverallenergy mix. The use of energy-efficientbuildingsolutionsreducesenergydemand, whichcanlead to a reduction in greenhousegasemissions. In addition, sustainablebuildingsareoftendesigned to makeuse of naturalresourcessuch as sunlight and naturalventilation, therebyminimisingelectricityconsumption.
However, the introduction of sustainablebuildingsolutionsrequiresappropriatesupport and initiatives from government and society. The governmentcanintroducefinancialincentives, taxbreaksor grant schemesthatencourage investment in low-energybuildings. Societycanalsoplayanimportant role, by raisingawareness of the benefits of sustainablebuilding and makinginformedchoiceswhenplanning and buildingnew homes. As a result, sustainablebuildingscancontribute to the development of civicenergy in Poland by reducingdependence on traditional, non-renewableenergysources. Popularisingsuchsolutionscan influence the development of the renewableenergysector, contributing to bothenvironmentalprotection and economicstimulation.

Keywords: greenbuilding, civicenergy, sustainability, energy mix, energy-efficientbuilding

Magdalena Wojtas
Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego PLGBC
ORCID: 0000-0002-7020-1110

[1]Global Status Report for Buildings and Construction 2019, IEA, Paris https://www.iea.org/reports/global-status-report-for-buildings-and-construction-2019

[2] International Energy Agency: Energy Technology Perspectives 2016 - Towards Sustainable Urban Energy Systems http://www.iea.org/etp/

[3] Net Zero by 2030: Where do we stand with the policies, programs and projects necessary to achieve this goal?http://newbuildings.org/sites/default/files/NetZero2030_ACEEE2012.pdf

[4]Global Status Report 2017: Towards a zero-emission, efficient, and resilient buildings and construction sectorhttps://www.worldgbc.org/sites/default/files/UNEP%20188_GABC_en%20(web).pdf

[5]REPowerEU – bezpieczna energia dla Europyhttps://poland.representation.ec.europa.eu/news/repowereu-bezpieczna-energia-dla-europy-2022-05-19_pl