Na przykładzie białostockiej Wspólnoty Mieszkaniowej Włókiennicza 17 pokażę, jak grupa najbliższych sąsiadów, dzięki wspólnej pracy, biorąc sprawy w swoje ręce, zmieniła (i zmienia nadal) najbliższe otoczenie. W tym przypadku jest nim podwórko, które Wspólnota Mieszkaniowa Włókiennicza 17 dzierżawi od miasta-gminy Białystok. Oto krótka opowieść, jak doszło do tego, że przy ul. Włókienniczej 17w Białymstoku znajduje się obecnie ciekawe, obywatelskie podwórko.

Trochę historii

Jeszcze parę lat temu teren przy bloku był zaniedbany i de facto stanowił dziki parking. Brakowało zieleni, miejsc do czynnego i biernego wypoczynku czy przestrzeni przyjaznej seniorom. Teren wymagał natychmiastowej, gruntownej zmiany. Odpowiedzią na to wyzwanie okazał się program NASZE PODWÓRKO, jaki w 2015 roku ogłosił prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski (przydatne linki na końcu tekstu). Program dotyczył uporządkowania i „rewitalizacji” białostockich podwórek, które wspólnoty mieszkaniowe dzierżawią od miasta. Cudzysłów przy słowie „rewitalizacja” został użyty celowo. Często jest tak nazywany zwykły remont danego terenu.

Oczywiście nie każda wspólnota mieszkaniowa mogła przystąpić do konkursu. Należało spełnić określone warunki, z których najważniejsze to wymóg dzierżawy terenu od Miasta oraz obecność w bloku mieszkań komunalnych. Kolejnymi były: zgodność z zapisami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i ogólnodostępność. Włókiennicza 17 spełniła te warunki – podwórko przy bloku dzierżawione jest od miasta-gminy Białystok, a wiele mieszkań to lokale komunalne.

Działania partycypacyjne

Przystąpienie do konkursu wymagało spełniania jeszcze jednego warunku. Było nim podjęcie przez wspólnotę mieszkaniową stosownej uchwały. Od tej chwili zapoczątkowane zostały wszystkie działania wspólnoty, nieustannie rozmawiającej i konsultującej się, które przyczyniły się do zdobycia jednej z nagród w wysokości 100.000 zł. (Obecnie zwycięzcy konkursu otrzymują 300.000 zł).

Kolejnym warunkiem przystąpienia do konkursu był wkład własny w wysokości 10.000 zł. Sąsiedzi z Włókienniczej 17 jednogłośnie się na to zgodzili. Co więcej – zebranie wspólnoty, na którym podejmowane były decyzje, od samego początku wykorzystane zostało do działań partycypacyjnych na rzecz rozpoznania potrzeb lokalnej społeczności. Zarząd wspólnoty posiadał oczywiście wiedzę oraz swoje wyobrażanie o potrzebnych i zdaniem zarządu niezbędnych zmianach. Skoro śródtytuł mówi o działaniach partycypacyjnych obligatoryjne decyzje samego tylko zarządu wspólnoty zostały wykluczone na wstępie.

Najważniejsze było wysłuchanie i wsłuchanie się w to, jak nowe podwórko widzą sąsiedzi i co ich zdaniem może przyczynić się do rozwoju i poprawy jakości życia wspólnoty. Oprócz oficjalnego zebrania, zarząd przeprowadził z mieszkańcami także kilkanaście spotkań w mniejszym gronie oraz niezliczoną liczbę rozmów osobistych.

Zarządowi bardzo zależało, aby przy zachować możliwe jak najpełniejszy charakter partycypacyjny. Przy tak małym zadaniu jak rewitalizacja podwórka, trudno jest mówić o zmianie w sferze gospodarczej. Zmiana w sferze infrastruktury jest jednak oczywista, a zmiana w sferze społecznej możliwa i bardzo pożądana.

Do współpracy przy powstawaniu koncepcji zagospodarowania podwórka zarząd wspólnoty przy Włókienniczej 17 zaprosił profesjonalnego architekta Bogdana Pszonaka z Meteor Architects. Dzięki jego radom i sugestiom mieszkańcy i mieszkanki zdecydowali, że powstanie strefa dla seniora (w bloku przy Włókienniczej 17 przeważają seniorzy i seniorki), strefa rekreacyjna, strefa gospodarcza, ogródek miejski oraz zielnik własnymi ziołami.

Nowe podwórko

Efektem powyższych działań była koncepcja, która trafiła do Zarządu Mienia Komunalnego i jak się później okazało zdobyła jedną z głównych nagród. Wyboru dokonała komisja konkursowa w skład której wchodzili przedstawiciele białostockiego Zarządu Mienia Komunalnego (jednostka odpowiedzialna m. in. za infrastrukturę komunalną, wsparcie wspólnot, tereny i nieruchomości należące do gminy). W wyniku rozmów z mieszkańcami i mieszkankami powstała koncepcja, która sprawiła, że podwórko przy Włókienniczej 17 jest obecnie jestem z najbardziej obywatelskich i prospołecznych przestrzeni wśród białostockich podwórek.

Od dnia wygrania konkursu a potem przeprowadzenia prac ziemno-budowlanych, mieszkańcy i mieszkanki czynnie wykorzystują swoje nowe podwórko. Organizowane są czyny społeczne, w których lokalna społeczność chętnie uczestniczy. Sąsiedzi wspólnie pracują na rzecz swojego terenu. W ramach wspólnych prac posadzono wiele drzew, krzewów (w tym owocowych), kwiatów, założony został przyblokowy zielnik, w którym znaleźć można wiele ziół.

Wspólna praca niewątpliwie łączy ludzi. Sąsiedzka wspólnota dzięki zmianom, do których sama przecież doprowadziła swoimi działaniami, lepiej się poznała, zintegrowała i nieustannie dba o swój wspólny teren. Ważne jest, że przestrzeń oficjalnie dzierżawiona przez wspólnotę mieszkaniową Włókiennicza 17, pozostaje wciąż terenem otwartym i dostępnym dla wszystkich mieszkańców i mieszkanek Białegostoku.